Nieuwsbrief maart 2023
Beste klant,
De energiemarkt en de gasmarkt in het bijzonder ontwikkelen zich volop. TTF blijft als grootste gashub van Europa nieuwe partijen aantrekken en ook het gastransport in Nederland staat niet stil. Waar nodig en mogelijk passen wij onze dienstverlening aan. Met deze nieuwsbrief informeren wij jullie hier graag over.
Persoonlijk contact vinden wij waardevol en daarom zijn wij ook dit jaar weer met een eigen stand aanwezig op E-world waar wij jullie graag ontmoeten. Daarnaast blijven we fysieke sessies organiseren waarin we marktgerelateerde onderwerpen met jullie bespreken. Jullie kunnen ons uiteraard ook alle vragen stellen via de Customerdesk.
Via de website en Gasport kunnen jullie de algemene informatievoorziening en eigen informatie inzien. Een nog betere invulling van deze informatievoorziening heeft onze volle aandacht en daar hebben we jullie kortgeleden ook over gevraagd om met ons mee te denken. Dank voor de betrokken reacties daarbij, we zullen met inhoudelijke ontwikkelingen op dat gebied nog apart bij jullie terugkomen.
In deze nieuwsbrief staan een aantal actuele onderwerpen die we hebben ingedeeld in een viertal onderdelen; algemene informatievoorziening, advies Groningenproductie, actualiteiten rond uitvoering transportdiensten en een update over voorwaarden, regulering en tarieven.
Suggestie: Mochten jullie hier nog vragen over hebben, neem dan vooral contact op met onze customer desk. We zijn jullie graag van dienst.
Veel leesplezier!
Harmen Kremer
Manager Sales & Customer Service
E-world 2023 – 23 t/m 25 mei
Van 23 tot en met 25 mei zijn we aanwezig op E-world in Essen (Duitsland). We ontvangen jullie graag bij onze eigen stand in Hal 2, om met elkaar in gesprek te gaan en om vragen te beantwoorden.
Het is mogelijk om vooraf een afspraak met ons te maken. Wij zullen binnenkort een mail sturen met een afspraakformulier waarin je een gewenste datum, tijd en onderwerp kunt aangeven.
We kijken er naar uit om jullie te ontmoeten op E-world 2023!
Onderzoek toekomstige GTS klantenportaal: MyGTS
Op de marktsessie van 24 november 2022 is de aankondiging geweest van het onderzoek voor MyGTS.
MyGTS is de opvolger van het klantenportaal Gasport. Dit onderzoek is gestart met als doel om jullie beter te kunnen bedienen en tegelijkertijd processen efficiënter te laten verlopen. Tijdens de marktsessie is gevraagd naar jullie input.
In navolging hierop is afgelopen januari ook een enquête uitgestuurd, waar jullie feedback konden geven op een vijftal voorstellen dat mogelijk geïmplementeerd kan worden in MyGTS. Tevens was het mogelijk om nog losse input te geven voor functionaliteit die jullie graag in de toekomst in het portaal zouden willen zien. Het is gebleken dat jullie onze voorstellen waarderen rondom onder andere management van klantgegevens, nominatie management en management van exposure binnen kredietlimiet.
We gaan hier impact analyses op uitvoeren. Over de verdere ontwikkelingen van het klantenportaal zullen we jullie uiteraard blijven informeren.
Wij bedanken iedereen die input heeft geleverd. Dit was voor ons erg waardevol.
Overzicht verloop licenties 2022
In het jaar 2022 zijn twintig nieuwe licenties afgegeven. Het grootste deel van deze licenties is licentie A (TTF + fysiek gastransport), gevolgd door C (alleen TTF) en daarna B (TTF, fysiek gastransport en levering aan regionale net).
In hetzelfde jaar zijn ook veertien licenties beëindigd. Deze beëindigingen waren op het verzoek van de shipper of als gevolg van langdurige inactiviteit.
Alles bij elkaar is een lichte stijging van het aantal licenties te zien.
Op onze website is de Licenselist te vinden waarin de meest recente status van licenties en ontwikkelingen in de tijd te zien is.
Advies over Groningencapaciteiten en -volumes nodig voor leveringszekerheid in gasjaar 2023/2024
Elk jaar in januari adviseert GTS het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat over de benodigde Groningencapaciteiten en -volumes voor leveringszekerheid voor het eerstvolgende gasjaar. Op basis van analyses hebben wij geconcludeerd dat in het gasjaar 2023/2024 de capaciteit van alle huidige productielocaties van het Groningenveld noodzakelijk is om de leveringszekerheid te kunnen borgen. Dat betekent ook dat wij adviseren om het voorgenomen besluit, om in april as. een aantal productielocaties te sluiten, niet uit te voeren. Voor het huidige gasjaar betekent het dat wij geadviseerd hebben om de toegestane Groningenproductie te verhogen van 2,8 naar 3,2 bcm. Voor volgend gasjaar adviseren we om alle elf productielocaties open te houden en wederom de bijbehorende minimumflow van 3,2 bcm toe te staan. Daarnaast adviseren we om het zogenaamde ‘backup volume’, het volume dat uit het Groningenveld geproduceerd mag worden onder acute noodsituaties ter grootte van 1,5 bcm, in stand te houden.
Veranderende omstandigheden op de energiemarkt
De afgelopen jaren is door veel partijen hard gewerkt om maatregelen door te voeren die de gaswinning uit het Groningenveld verlagen met het oog op een zo spoedig mogelijke sluiting. Een aantal maatregelen, zoals onder andere het verhogen van de pseudo G-gas productie met de inzet van extra base-load stikstof en de additionele inkoop van stikstof, is voltooid. Daarnaast is nog een aantal maatregelen in uitvoering, zoals de omschakeling van huishoudens in België, Frankrijk en Duitsland van L-gas naar H-gas, de omschakeling van de negen grootste industriële grootverbruikers in Nederland van G-gas naar (voornamelijk) H-gas, de realisatie van de stikstofinstallatie Zuidbroek II voor extra pseudo G-gas productie en de omschakeling van gasopslag Grijpskerk naar G-gas. Deze hebben onder andere geleid tot ons advies van januari 2022, waarbij afgegeven is dat de eerst mogelijke sluitingsdatum van het Groningenveld 1 oktober 2023 zou kunnen zijn.
De situatie op de Nederlandse en Europese energiemarkt is door de Russische oorlog in Oekraïne echter fundamenteel veranderd. Rusland was tot voor kort verantwoordelijk voor ongeveer een derde van het H-gas aanbod richting Noordwest-Europa, maar sinds de zomer is de aanvoer richting NW-Europa volledig weggevallen. Hierdoor ontstond een schaarste aan aanbod, met als gevolg hoge prijzen en een daling van de gasvraag. Een deel van het weggevallen aanbod is vervangen door extra Liquified Natural Gas (LNG) via bestaande terminals in België, Nederland en Groot-Brittannië. Dit is echter niet genoeg om het oorspronkelijke aanbod van Russisch gas te vervangen. Dat heeft ingrijpende gevolgen voor de Nederlandse energievoorziening.
Vóór het wegvallen van de H-gas import uit Rusland was er voldoende H-gas aanbod om zowel de volledige H-gas marktvraag als maximale pseudo G/L-gas productie te faciliteren. Daarom kon onze analyse voor de Groningenraming zich beperken tot de vraag/aanbod balans van de G/L-gas markt en kon de H-gas markt buiten beschouwing gelaten worden. Er is momenteel echter onvoldoende aanbod van H-gas om beide markten volledig te kunnen bedienen. Wij hebben daarom de uitgangspunten van de analyses met betrekking tot de leveringszekerheid herijkt en de sterk gewijzigde situatie in aanbod en vraag als uitgangspunt genomen. Vanwege de grote onzekerheid op de huidige energiemarkten, is er een groot aantal scenario's doorgerekend. Onze analyse laat zien dat er scenario’s denkbaar zijn waarbij de minimumflow toereikend is voor het borgen van leveringszekerheid. Er zitten echter veel onzekerheden in de aannames aan zowel de vraag- als aanbod kant, met helaas meer kans op tegenvallers dan op meevallers. In dergelijke scenario's met tegenvallers, is de minimumflow uit het Groningenveld niet toereikend voor het borgen van de leveringszekerheid.
Wij houden de ontwikkelingen in de gasmarkt voortdurend in de gaten. Dat is nu zeker van belang, omdat heel Europa te maken heeft met gastekorten en maatregelen neemt om die tekorten zo snel mogelijk op te heffen. Denk hierbij aan de verschillende LNG initiatieven in Duitsland en Nederland. Mochten deze ontwikkelingen leiden tot wijzigingen in de planningsuitgangspunten en invloed hebben op de verwachte Groningenproductie voor gasjaar 2023/2024 dan zullen wij hierover de Staatssecretaris informeren.Link naar het volledige rapport; https://www.gasunietransportservices.nl/gasmarkt/marktontwikkelingen/advies-winning-groningen-veld
Implementatie Edig@s versie 6.1
In de loop van 2023 zullen we binnen het nominatie- en matchingsproces Edig@s versie 6.1 implementeren.
Vanaf dat moment kunnen onze shippers hun elektronische communicatie met GTS omzetten van Edig@s versie 4.0 of 5.1 naar versie 6.1. De overgang zal in overleg gaan met de shippers, de service-providers en Nomination Support.
Na een overgangsperiode zal Edig@s versie 4.0 uitgefaseerd en niet langer ondersteund worden. Meer informatie over Edig@s is te vinden op https://www.edigas.org/.
Stopzetten e-mails vanuit nominatie/matching
Naast de formele elektronische Edig@s communicatie sturen wij als extra service naar sommige shippers geautomatiseerd e-mails met daarin informatie uit het nominatie- en matchingsproces. Het gaat daarbij om informatie die ook via Edig@s XML-berichten gestuurd wordt of kan worden. Daarom willen we deze extra service uitfaseren en volledig overgaan op de elektronische communicatie van Edig@s.
We zullen dat in de loop van het jaar gaan doen, specifieke informatie over de termijn volgt. Het gaat hierbij om de mail voor de Interruption Notice en het Message Processing Result (MPR).
Meer informatie hierover kunnen jullie hier vinden. Link;Berichtenverkeer nieuws – afstemming met nimbus
PRISMA-veilingen: Aanbieden interruptible capaciteit na capacity conversion
Gedurende het afgelopen jaar is het zo nu en dan voorgekomen dat alle vaste capaciteit in een Day-Ahead veiling op een bepaald netwerkpunt uitverkocht was, maar dat er vervolgens geen veiling voor afschakelbare capaciteit werd gestart. Dit is het gevolg van het feit dat shippers in de veiling van vaste capaciteit een verzoek voor capacity conversion kunnen doen, waardoor gebundelde capaciteit ontstaat en er na de veiling aan onze kant beperkte vaste capaciteit beschikbaar komt. Aangezien we alleen afschakelbare capaciteit mogen aanbieden indien alle vast capaciteit is uitverkocht, mag de veiling voor afschakelbare capaciteit niet worden gestart.
Hoewel dit verschijnsel slechts enkele malen is opgetreden, leidde het in alle gevallen tot onverwachte en ongewenste situaties, met name in de portfolio planning van shippers.
GTS heeft inmiddels een aantal technische aanpassingen gedaan om deze ongewenste situatie in de toekomst te voorkomen. Hierdoor zal een verzoek voor capacity conversion voortaan geen invloed meer hebben op het al of niet starten van een veiling van DA-interruptible capaciteit. De eventueel door een conversie beschikbaar gekomen vaste capaciteit zal worden aangeboden in de eerste WiD-veiling van de dag.
ACM publiceert conceptbesluit over Voorkomen Ongewenst Balanceergedrag
Onlangs heeft toezichthouder ACM een concept besluit gepubliceerd om de Transportcode Gas LNB zodanig aan te passen dat:
- Ongewenst balanceergedrag gedefinieerd is
- GTS een heffing in rekening moet brengen als een programmaverantwoordelijke dit gedrag vertoont
Belanghebbenden kunnen hun zienswijze bij ACM indienen voordat die overgaat tot het nemen van een definitief besluit. De deadline voor reacties is 9 april 2023.
Voor meer informatie verwijzen we jullie naar de website van ACM: https://www.acm.nl/nl/publicaties/ontwerpcodebesluit-voorkomen-ongewenst-balanceringsgedrag
Publicatie aggregaties op het ENTSOG Transparency Platform
Om de energietransitie en de markt beter te faciliteren hebben we een aantal publicaties op het ENTSOG Transparency Platform aangepast door geaggregeerde gegevens op een meer gedetailleerd niveau aan te leveren.
De volgende wijzigingen zijn per 1 juli 2022 ingegaan:
- De aggregatie met Productiepunten is opgesplitst in:
- Production
- Production Green gas
- De aggregatie met Industriepunten is opgesplitst in:
- Industry L-gas
- Industry H-gas
- Power plants L-gas
- Power plants H-gas
- De aggregaties met RNB en PNB-punten zijn samengevoegd en daarna opgesplitst in:
- LDC points L-gas
- LDC points H-gas
Capaciteit in het kader van aansluitverzoeken LNG
Wij hebben meerdere aansluitverzoeken ontvangen voor invoeding van LNG in het landelijk gastransportnet. In totaal is er voor ca. 26 tot 29 GW entrycapaciteit aangevraagd. De projecten bevinden zich in verschillende fases van ontwikkeling.
Momenteel ronden wij een studie af naar de mogelijkheid om de gevraagde entrycapaciteiten te accommoderen in ons netwerk. Het beeld is dat wij met beperkte investeringen in een aanzienlijk deel van de gevraagde entrycapaciteit kunnen voorzien. GTS is voornemens deze capaciteit vanaf 3 juli aan te bieden in de markt, gelijktijdig met de eerstvolgende jaarveiling van transportcapaciteit op grenspunten. Op 5 juni zal de hiervoor geldende procedure bekend worden gemaakt. Er wordt zowel capaciteit aangeboden op het bestaande entrypunt GATE, als op een aantal nieuwe virtuele entrypunten. Op deze manier worden alle door GTS erkende shippers in staat gesteld om deze bestaande capaciteit te contracteren ten behoeve van LNG-projecten die in ontwikkeling zijn, zonder dat hiervoor reeds een fysieke aansluiting hoeft te zijn gerealiseerd.
Stand van zaken leveringszekerheid
Mede dankzij een milde winter, de aanleg van meerdere nieuwe LNG-terminals en goed gevulde bergingen is er deze winter voldoende gas beschikbaar in Europa. Dit heeft tot gevolg dat de gasprijzen weliswaar sterk gedaald zijn, maar nog steeds hoger zijn dan vóór de start van de gascrisis. Door die hoge gasprijzen en de milde winter is de marktvraag met 20-25% afgenomen. Waar Nederland vóór de gascrisis zo’n 370 TWh gebruikte, is dit momenteel teruggezakt naar zo’n 293 TWh op jaarbasis.
Gezien het nog steeds voortdurende beperkte H-gas aanbod is het zaak om de vooral prijsgedreven vraagreductie om te zetten in een structurele reductie middels bv. het verder isoleren van huizen en gebouwen.
Het is van belang dat vóór de start van de komende winter (1 november 2023) de bergingen weer gevuld zijn tot minstens 90%. Dit wordt voor Bergermeer mede mogelijk gemaakt door stimuleringsmaatregelen vanuit de Nederlandse overheid.
Het kan niet uitgesloten worden dat er zich toch een situatie voor gaat doen waarin er onvoldoende gas is om alle afnemers (van industrie tot de mensen thuis) van gas te voorzien. Voor dat geval werkt het ministerie van EZK aan de praktische uitwerking van de maatregelen die zijn opgenomen in het Bescherm- en Herstelplan Gas. De methodiek die het ministerie voor ogen heeft, is beschreven in een kamerbrief. Kort samengevat staat daarin beschreven dat bij een tekort aan gas de grote gebruikers van gas stapsgewijs zullen worden afgeschakeld, totdat er voldoende gas over is voor de resterende gebruikers.
Inperking afschakelbare (interruptible) capaciteit
Met de invoering van NC TAR is één uniform tarief vastgesteld voor afschakelbare capaciteit en is de hoeveelheid capaciteit op oneindig gezet. Afschakelbare capaciteit wordt (automatisch) aangeboden in de capaciteitsveiling op PRISMA zodra de vaste beschikbare capaciteit is uitverkocht.
Door de zeer hoge spread in 2022 tussen NBP en TTF is opvallend veel afschakelbare capaciteit verkocht op één specifiek netwerkpunt (VIP-BENE). Dit heeft geleid tot een hoge mate van afschakeling en een hoge korting op afschakelbare capaciteit vanaf 2024.
Om een goede representatie van het product afschakelbare capaciteit te geven, zal GTS de afschakelbare capaciteit inperken tot 20% van de technische capaciteit indien de vaste capaciteit is uitverkocht in de veiling op PRISMA. De datum van invoering is 1 april aanstaande.
Addendum op het Investeringsplan (IP2022)
Wij zijn voornemens om in april een addendum op het Investeringsplan (IP2022) gedurende vier weken ter consultatie te publiceren. In dit addendum zullen wij een aantal voorgenomen investeringen beschrijven dat niet was opgenomen in het IP2022. Na de consultatie zullen wij binnengekomen reacties verwerken en het addendum aanbieden aan de ACM en de minister van Economische Zaken en Klimaat. Zij zullen het ontwerpaddendum binnen de wettelijke termijn van twaalf weken toetsen, waarna wij het definitieve addendum zullen vaststellen.
Update Energiewet
Het ministerie van EZK werkt al geruime tijd aan de Energiewet. Deze Energiewet voegt de Gaswet en de Elektriciteitswet samen in één wet.
De Energiewet dient ter implementatie van de nieuwe Europese Elektriciteitsverordening, maar geeft ook invulling aan nationale beleidsdoelstellingen, zoals het Klimaatakkoord. Voor gas zijn de wijzigingen weliswaar minder ingrijpend dan voor elektriciteit, maar desalniettemin zal de Energiewet ook voor gasnetgebruikers en gasnetbeheerders gevolgen hebben. De Raad van State heeft begin februari 2023 haar advies over het wetsvoorstel uitgebracht. Het is nu aan het Ministerie van EZK om te bepalen op welke wijze aan de kritiek- en aandachtspunten van het RvS-advies gevolg zal worden gegeven alvorens het wetsvoorstel aan de Tweede Kamer te sturen. De Energiewet zal waarschijnlijk niet vóór 2024 in werking treden.
MFF en BAS – MFFBAS
Om een goede invulling te geven aan de uitwisseling van energiedata met input van alle betrokken (markt)partijen, zijn in april 2022 het Marktfaciliteringsforum (MFF) en de Beheerder Afsprakenstelsel B.V. (BAS) opgericht, samengevoegd als MFFBAS.
Het MFF is gericht op het overleg met belanghebbenden om tot afspraken te komen die nodig zijn voor een effectieve, efficiënte en betrouwbare elektronische
uitwisseling van gegevens ten behoeve van zowel de systeemprocessen als voor de datadeelprocessen. Het MFF is een vereniging waar iedere partij uit de energiebranche (in Nederland) lid van kan worden met als doel mee te praten en mee te beslissen over de uitwisseling van energiedata.
BAS is verantwoordelijk voor het faciliteren van de gegevensuitwisseling en het verlenen van toegang tot de gegevensuitwisselingsprocessen. De BAS treedt in overleg met betrokken partijen om te komen tot afspraken over de uitwisseling van energiedata en beheert deze afspraken. BAS verzorgt de praktische ondersteuning van de vereniging MFF.
De bedoeling is om energiedata breder toegankelijk te maken zodat huishoudens en industrie slimmer met energie om kunnen gaan. Hierbij is bescherming van privacy en het niet delen van commercieel gevoelige informatie een cruciale randvoorwaarde.
Het MFFBAS heeft zich in de eerste fase van haar bestaan sterk gefocust op het inrichten van de processen om te komen tot afspraken, het implementeren van gemaakte afspraken en op het opzetten van afspraken met betrekking tot identificatie, authenticatie en autorisatie voor toegang tot energiedata. Daarnaast heeft MFFBAS een aantal taken van de NEDU overgenomen, zoals het programma Allocatie 2.0, het beheer van de verbruiksprofielen en de publicatie van de sectordocumentatie.
MFFBAS is te vinden op www.mffbas.nl
Verordening Veilingen – Overbook-Buy-Back (OBB)
Op 19 december 2022 is het voorstel aangenomen voor COUNCIL REGULATION (EU) 2022/2576 - enhancing solidarity through better coordination of gas purchases, reliable price benchmarks and exchanges of gas across borders.
Een voor GTS-netgebruikers belangrijk gedeelte hierin is beschreven in artikel 14. Dat artikel heeft als doel om alle verkochte transmissiecapaciteit ook daadwerkelijk te laten gebruiken. Op die manier wordt er in de huidige gascrisis voor gezorgd dat de gasstromen tussen verschillende marktgebieden maximaal kunnen worden.
Kortgezegd komt het artikel neer op het verplicht introduceren van een vorm van een firm day-ahead use-it-or-loose-it (UIOLI) mechanisme waarbij de TSO niet-gebruikte gecontracteerde capaciteit op grenspunten opnieuw dient aan te bieden op maand- en dagbasis. Voor toepassing van dit mechanisme is het niet vereist dat er sprake is van contractuele en/of fysieke congestie op het betreffende grenspunt. Het mechanisme treedt automatisch in werking vanaf 1 april 2023.
In lid 7 van dit artikel wordt een uitzondering beschreven voor situaties waarin de TSO al één van de daar genoemde CMP-maatregelen heeft geïmplementeerd. Wij hebben als sinds 2014 in nauw overleg met de Nederlandse toezichthouder ACM het mechanisme voor overboeken en terugkopen geïmplementeerd zoals dat wordt genoemd in lid 7 onder b. Hierdoor bieden wij op alle grenspunten al vaste capaciteit aan die niet gebruikt wordt. In combinatie met het op dagbasis aanbieden van afschakelbare capaciteit zorgt dit er voor dat alle beschikbare capaciteit ook daadwerkelijk door netgebruikers kan worden benut.
Op basis van het bovenstaande zal GTS het nieuwe korte termijn UIOLI-mechanisme zoals beschreven in artikel 14 niet hoeven te implementeren.
PRISMA Platform – boekingen
De laatste maanden zien we een hogere verkoop van korte termijncapaciteit op het PRISMA Platform (betreft FCFS).
In bijna alle gevallen verloopt het uitwisselen van berichten tussen PRISMA en GTS vlekkeloos. Elke shipper ontvangt binnen een paar minuten bevestiging van de boeking.
Soms kan het voorkomen dat er op PRISMA een foutmelding volgt tijdens het plaatsen van de boeking. Dan zie je en zwart scherm op PRISMA of anderszins een verstoring tijdens het boeken van de capaciteit. Indien dit gebeurt, wacht dan even af, want ondanks deze foutmelding of verstoring kan de boeking toch succesvol geregistreerd zijn.
Check daarom eerst in ons klantportaal of de boeking ondanks de foutmelding toch verwerkt is.
Op deze manier voorkom je dat er meerdere boekingen voor dezelfde capaciteit worden ingevoerd en het bespaart jullie en ons de tijd van het oplossen van deze problemen.
Ondertussen zijn wij samen met PRISMA bezig om dit probleem op te lossen.
Alvast bedankt voor de medewerking en als er nog vragen zijn, neem dan contact op met onze customerdesk.